Sobrado

Sobrado
---
Interior do mosteiro de Santa María de Sobrado dos Monxes.
Situación
Xentilicio	sobradés/sobradesa
Xeografía
Provincia	Provincia da Coruña
Comarca	Comarca da Terra de Melide
Poboación	1.799 hab. (2018)
Área	120,6 km²
Densidade	14,92 hab./km²
Entidades de poboación	Lugares de Sobrado
Política (2019)
Alcalde	Lisardo Santos (PSdG)
Concelleiros	PPdeG: 2 PSdeG-PSOE: 7
Eleccións municipais en Sobrado
Uso do galego (2011)
Galegofalantes	88,59%
Na rede
www.sobrado.es
info@sobrado.es

Mapa de Sobrado coas súas parroquias.

Sobrado no Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar de Pascual Madoz (1849).

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Sobrado.

Sobrado é un concello situado no sueste da provincia da Coruña, pertencente á comarca da Terra de Melide. Segundo o IGE no 2015 tiña 1911 habitantes (2139 no 2010, 2289 no 2006, 2316 no 2005, 2360 no 2004, 2400 en 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «sobradés».

Xeografía

Limita ó sur cos concellos de Melide e Toques, ó leste con Friol (provincia de Lugo), ó norte con Curtis e ó oeste con Boimorto e Vilasantar. Pertence á comarca de Terra de Melide ó Partido Xudicial de Betanzos e á Diocese de Santiago. As dez parroquias do concello distribúense nun territorio de 120,6 km².

O termo municipal localízase nun área montañosa pertencente á Dorsal Galega. Atópase en Sobrado o monte Campelo, da serra da Cova da Serpe, que con 811 m de altitude é o máis alto da provincia.

Sobrado ten un réxime térmico e pluviométrico característico do clima oceánico hiperhúmedo, cunha temperatura media anual de 8,4 °C, sufrindo importantes variacións, con máximas en xullo de 22 °C e mínimas en decembro de 2,3 °C. É moi importante a cantidade de precipitacións anuais nesta comarca, cunha media superior ós 1.200 mm. A rede fluvial caracterízase por cursos pequenos e de pouco caudal.

En Sobrado nacen o Mandeo, que desemboca na ría de Betanzos, e o Tambre, que forma a ría de Muros e Noia.

Clima

O seu clima é oceánico húmido e fresco, con importantes precipitacións.

Patrimonio histórico e artístico

Da era castrexa consérvanse varios castros:

• Castro do Cruceiro (Carelle)
• Roda da Froxa (Carelle)
• As Castronelas (Carelle)
• Castro de Revillón (Carelle)
• Castro de Roda de Socastro (Cumbraos)
• Castro de Cumbraos (Cumbraos)
• Castro de Grixalva (Grixalva)
• Castro de Vilanova (A Porta)
• Castro de Seixo (Roade)
• Castro das Lagoas (Roade)

Na parroquia da Ciadella atópase o importante campamento romano da Ciadella, o máis importante dos escavados en Galicia (xunto con Aquis Querquennis en Bande). Nel apareceron gran cantidade de tégulas, lápidas, moedas e outras pezas romanas. Probablemente estaría á beira da vía romana entre Brigantium e Lugo. Estivo activo entre os séculos II e IV.

Unha pressura romana deu orixe ao condado de Présaras, que comprendía ademais do concello de Sobrado as terras dos concellos actuais de Vilasantar e Curtis e estendía os seus dominios sobre varias vilas, portos de mar, igrexas e outros mosteiros do norte de Galicia. O derradeiro dos condes de Présaras, Hermenexildo, fundou no ano 952 o mosteiro de Sobrado dos Monxes e nel foi frade logo de quedar viúvo da súa esposa Paterna Gundesíndez. Desta forma, todos os bens do condado pasaron a formar parte das que foron as posesións do cenobio. Refundado no ano 1142, fábrica da que se conservan a capela funeraria da Magdalena, a sala capitular e algunhas partes soltas. No século XVI foi cando se comezou a levantar a igrexa e o mosteiro actuais.

No lugar de Santiago do Campo hai vestixios dunha igrexa prerrománica.

Poboación

A poboación de Sobrado variou, coma moitos concellos do interior de Galicia, pola emigración do agro ás cidades. Así dende os anos 1950 diminuíu a poboación ata uns estables dous mil habitantes que mantén. Sobrado é un concello da Galicia rural. A súa economía está moi ligada á explotación da terra, a gandería e a explotación forestal. O concello matén unha importante fonte de ingresos no turismo e a hostalería ao ser un dos concellos polos que pasa o Camiño de Santiago.

Evolución da poboación de Sobrado   Fontes: INE e IGE. 1900 1930 1950 1981 2004 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 4.899 5.583 6.459 3.466 2.360 2.139 2.037 1.965 1.847 {{{14}}} (Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)
	Censo total 2015	1.911 habitantes
	Menores de 15 anos	111 (5.81 %)
	Entre 15 e 64 anos	1.065 (55.73 %)
	Maiores de 65 anos	735 (38.46 %)

Gráfica de evolución demográfica de Sobrado entre 1842 e 2017

Poboación de feito segundo os censos de poboación.     Poboación de dereito (1842-1991) ou poboación residente (2001-2011) segundo os censos de poboación.     Poboación segundo o padrón municipal.

Etnografía

Sobrado na cultura popular

• Home de Melide, muller de Sobrado e vaca de Furelos, que os leven os demos.

Aparece tamén Sobrado na terceira estrofa da «Cantiga da montaña» de Aurelio Ribalta: De Trasanquelos á Curtis, / dende Vilacoba a Aranga, / dende Monfero a Sobrado, / dende Libureiro a Caldas, dende Santiago a Millide…

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Sobrado.

• 

  Lagoa de Sobrado.

• 

  Mosteiro de Santa María de Sobrado dos Monxes.

• 

  Igrexa de Sobrado dos Monxes.

• 

  Lagoa.

• 

  Casa do concello.

Lugares de Sobrado

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Sobrado vexa: Lugares de Sobrado.

Véxase tamén

Bibliografía

• Cabanas López, Fernando D. (2001). Historia de Sobrado dos Monxes (en castelán). Concello de Sobrado. 
• López Taboada, Carme (1978). El habla de la comarca de Sobrado de los Monjes (Tese) (en castelán). Universidade de Santiago de Compostela. 
• Río López, Antonio (1986). La cultura castreña en Sobrado de los Monjes (en castelán). Deputación da Coruña. ISBN 84-86040-12-4. 

Ligazóns externas

• Páxina do concello
• Club Atlético Sobrado Xuventude